Zgodnie z art. 1 ust. 1 Ustawy z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiazywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników (tzw. Ustawy o zwolnieniach grupowych); przepisy ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego
przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:
- 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
- 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
- 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.
Poniżej kilka uwag ułatwiających interpretację przytoczonego przepisu:
- Liczby odnoszące się do pracowników obejmują pracowników, z którymi w ramach grupowego
zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników. - Obok zwolnionych w drodze wypowiedzenia rozwiązującego należy uwzględniać przy ustalaniu liczby zwolnionych pracowników tych, z którymi stosunek pracy uległ rozwiązaniu w następstwie wypowiedzenia im - z przyczyn ich niedotyczących - warunków pracy lub płacy i odmowy przyjęcia przez nich nowych warunków (wyrok SN z dnia 9 listopada 1990 r., I PR 335/90).
- Nieuwzględnia się:
- przypadków rozwiązania stosunku pracy w drodze wypowiedzenia przez pracownika, chociażby były one spowodowane przyczynami jego niedotyczącymi,
- wypowiedzeń dokonanych przez pracodawcę z przyczyn leżących po stronie pracownika, (np. niewystarczające kwalifikacje, zły stan zdrowia, wiek, nienależyte wywiązywanie się z obowiązków, brak kreatywności, brak rozwoju) - przy zbiegu przyczyn po stronie pracownika i pracodawcy sąd ustali, jakie były faktyczne przyczyny rozwiązania stosunku pracy oraz to, czy przyczyny dotyczące pracownika uzasadniają wypowiedzenie,
- rozwiązanych umów cywilnoprawnych: zlecenia, o dzieło itd. - Ustawa nie dotyczy osób wykonujących pracę w zakładzie pracy na innej podstawie prawnej niż stosunek pracy,
- umów zawartych na okres próbny lub na czas określonyz upływem ustalonego w umowie okresu oraz ustania umowy na czas wykonywania określonej pracy w następstwie zakończenia tej pracy, nawet jeżeli z okoliczności wynika, że pracownik nie został nadalzatrudniony z przyczyn wskazanych w art. 1 ustawy.
- Co oznacznia „rozwiązanie” stosunku pracy w świetle ww. przepisu: dokonanie czynności prawnej (oświadczenie woli o wypowiedzeniu, porozumienie o rozwiązaniu umowy), a nie skutek takiej czynności w postaci ustania stosunku pracy. Innymi słowy dla zakwalifikowania się do zwolnień grupowych - pracodawca powinien złożyć oświadczenia o rozwiązaniu (wypowiedzenia/porozumienia) z co najmniej 10% pracowników w okresie 30 dni.
- Okres 30 dni należy liczyć od daty złożenia pierwszego oświadczenia woli o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu w innym właściwym trybie stosunku pracy z przyczyn określonych w art. 1 Ustawy (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 września 1994 r., I PRN 63/94, OSNAPiUS 1995, z. 3, poz. 36).